1 gezin op 3 had de voorbije 3 jaar een ongeval met letsels

Hoewel het aantal ongevallen in 2020 tijdelijk daalde, werd in de voorbije 3 jaar in 1 gezin op 3 minstens 1 gezinslid gekwetst na een ongeval van allerlei aard. Bovendien kunnen de gevolgen van zo een ongeval zwaar oplopen: in bijna 30% van de ongevallen bedragen de kosten die het slachtoffer zelf moet dragen, meer dan 500 EUR. Dat zijn enkele van de opvallendste conclusies van een breed opgevat onderzoek dat AG recent liet uitvoeren naar het risico van verschillende types ongevallen in België.

Hoe vaak verkeers- en arbeidsongevallen voorkomen en wat de medische gevolgen ervan zijn, is iets wat vrij goed gekend is. Maar de studie die AG begin dit jaar liet uitvoeren, is wellicht één van de eerste in zijn soort die - binnen eenzelfde onderzoek en volgens dezelfde methodologie - een globaal beeld schetst van de frequentie en de impact van alle mogelijke types ongevallen. Dus niet alleen in het verkeer of op het werk, maar ook op school, in het privéleven, tijdens het sporten, … Dat leidt tot een aantal interessante inzichten die wellicht kunnen bijdragen tot een beter bewustzijn van de risico’s en een efficiëntere aanpak qua sensibilisering en preventie.

1 op 3 gezinnen

Daar waar de Belg zich doorgaans wel goed bewust is van het risico op ziekte of hospitalisatie, wordt de kans om ooit betrokken te worden bij een ongeval vaak onderschat. Ten onrechte, blijkt uit de enquête van AG: maar liefst 1 op de 3 gezinnen (32%) verklaart in de voorbije 3 jaar geconfronteerd geweest te zijn met minstens 1 ongeval dat lichamelijke letsels tot gevolg had.

Meer zelfs, 2 op 3 van de gezinnen die minstens 1 ongeval hadden, werden tussen 2018 en 2020 met meerdere ongevallen geconfronteerd. Het gemiddeld aantal ongevallen bij die getroffen gezinnen bedraagt 2,5.

Meeste ongevallen gebeuren in de vrije tijd

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is niet het verkeer de grote boosdoener als het op ongevallen aankomt. De meeste ongevallen gebeuren tijdens de vrije tijd: in het privéleven¹ (thuis, op vakantie, bij familie of vrienden...) of tijdens het sporten. Deze 2 categorieën samen overkwamen bijna 4 op 10 van de door een ongeval getroffen gezinnen. Daarmee zijn ongevallen tijdens de vrije tijd veruit het meest frequent, voor verkeersongevallen (18%), arbeidsongevallen (17%) en schoolongevallen (14%).

Grafiek 1 – verdeling per type ongeval van de gezinnen met minstens een ongeval in periode 2018-2020 (meerdere antwoorden mogelijk)

Tijdelijk minder ongevallen in 2020

Terwijl de jaarfrequentie in de “normale” jaren 2018 en 2019 rond de 17% schommelt, daalde die in Covid19-jaar 2020 naar 13%. Op zich is dit niet verwonderlijk: bedrijven en scholen waren gesloten of draaiden op verminderde kracht, sporten in clubverband was lange tijd niet mogelijk, men ging minder (ver) op vakantie… Deze daling deed zich vooral voor in de eerste maanden van de lockdown (maart – juni). In de laatste 4 maanden van 2020 is de frequentie nagenoeg vergelijkbaar met deze van de andere jaren.

Vooral breuken en kneuzingen

Breuken en kneuzingen van een lichaamsdeel zijn de meest voorkomende gevolgen van ongevallen. Ze komen voor bij 1 ongeval op 4. Letsels aan hoofd, hersenen of rug, maar ook een psychologisch trauma komen dan weer voor in 1 ongeval op 7 (14%). Andere kwetsbare lichaamsdelen zijn de nek, ogen en tanden. Ook brandwonden komen relatief vaak voor, met 11% van de ongevallen.

Potentieel zware gevolgen

Op financieel vlak geven de ondervraagden aan dat ze vooral geconfronteerd werden met medische kosten (32% van de ongevallen) en kosten door tijdelijke arbeidsongeschiktheid (22%) en blijvende letsels (16%).

Naargelang het type ongeval situeert de gemiddelde tijdelijke arbeidsongeschiktheid zich tussen de 11 en 29 dagen werk- of schoolverlet. Ook het feit dat bijna 1 op de 6 ondervraagden aangeeft dat het ongeval blijvende letsels heeft veroorzaakt, toont aan dat ongevallen - van welke aard ook - tot potentieel zware fysische en financiële gevolgen kunnen leiden.

Wie zal dit betalen?

Bij 55% van de ongevallen, was er volgens de ondervraagden geen externe partij betrokken bij het ongeval of ervoor verantwoordelijk. Dit gemiddelde percentage ligt nog een stuk hoger bij sportongevallen (62%) en bij ongevallen tijdens het privéleven (70%).

Niet te verwonderen dus dat in 1 ongeval op 2 het slachtoffer zelf opdraait voor alle kosten (na tussenkomst van het ziekenfonds). Slechts 1 ondervraagde op 5 (19%) verklaart dat zijn kosten volledig werden vergoed.

En dat dat eigen aandeel hoog kan oplopen, blijkt uit het feit dat bij bijna 3 op 10 ongevallen (29%) de ondervraagden de kosten die ze zelf hebben moeten dragen, inschatten op meer dan 500 EUR, in 7% van de ongevallen zelfs meer dan 1.000 EUR.

Grafiek 2 – Verdeling van de kosten ten eigen laste

Beter voorkomen?

Leidt ervaring met ongevallen tot meer aandacht voor preventie? Wel voor iets minder dan de helft van de getroffen gezinnen (45%). Zo verklaart 1 respondent op 9 (11%) zich na een ongeval aangepaste of beschermende kledij te hebben aangeschaft. 8% van de respondenten heeft een specifieke opleiding gevolgd en een even grote groep heeft zich via internet geïnformeerd.

Ook het nemen van een extra verzekering is één van de maatregelen die gezinnen nemen na een ongeval (8%). Daarbij denken ze dan in de eerste plaats aan de hospitalisatieverzekering en de verzekering BA Privéleven (de ‘familiale’)². Globale ongevallenverzekeringen zoals Top Ongevallen van AG zijn in België duidelijk minder gekend en populair.

Blijft de vaststelling dat meer dan de helft van de gezinnen die getroffen werden door een ongeval, ondanks deze ervaring geen enkele bijkomende preventiemaatregel heeft overwogen. Op dat vlak is dus zeker nog werk aan de winkel voor overheden en organisaties.

Sensibilisering en preventie

De conclusie van de enquête is dan ook duidelijk: ongevallen in alle vormen zijn en blijven een belangrijke oorzaak van menselijk en financieel leed. Hoewel de focus in het beleid vooral op verkeers- en arbeidsongevallen gericht is, komen ook andere types vaak of zelfs vaker voor en verdienen deze evenveel aandacht, niet alleen bij beleidsmakers en actoren op het terrein, maar ook bij het publiek zelf.

Edwin Klaps, Managing Director Non-life & Broker channel

“Dit onderzoek is wellicht één van de eerste in zijn soort dat een globaal en gestructureerd inzicht biedt in de statistieken over verschillende types ongevallen en hun gevolgen. We hebben dit opgezet in de overtuiging dat de inzichten eruit kunnen bijdragen tot een groter bewustzijn, zowel bij de overheden als bij de gezinnen, over de omvang van het fenomeen “ongevallen” en de medische en financiële gevolgen ervan. Hopelijk kan het op die manier ook bijdragen tot een gerichter beleid inzake sensibilisering en preventie over een thema dat ons allen aangaat.”

Meer resultaten en grafieken zijn terug te vinden in de bijgevoegde Whitepaper ongevallen.

Over het onderzoek

• Online enquête uitgevoerd door InSites Consulting tussen 15 en 25 januari 2021 in opdracht van AG, bij 1565 ondervraagden, representatief voor de hele bevolking. 42% van de ondervraagde gezinnen heeft inwonende kinderen.

• De studie heeft tot doel een beter inzicht te krijgen in de frequentie, de aard en de medische en financiële impact van verschillende types ongevallen en dit voor de periode 2018-2020.

• In dit eerste deel bespreken we de globale resultaten. In verdere delen zullen we dieper inzoomen op de resultaten voor de verschillende types ongevallen.

• Een “ongeval” wordt hier gedefinieerd als “elke ongewilde en plotselinge gebeurtenis waarbij een of meerdere personen lichamelijke schade/ een letsel hebben opgelopen en waarbij een medische tussenkomst noodzakelijk was (vb. doktersbezoek, ziekenhuisopname)”.

• Belangrijk om te onderstrepen is dat de resultaten van de enquête gebaseerd zijn op de verklaringen van de ondervraagden. Ze geven dus de perceptie van de ondervraagde over het ongeval en de gevolgen ervan weer, wat niet noodzakelijk overeenstemt met de feiten van het ongeval.

¹ Onder “ongeval in privéleven” verstaan we o.a. ongevallen thuis, op vakantie, bij familie of vrienden… met uitzondering van verkeersongevallen of gevallen van agressie
² Hoewel deze familiale verzekering enkel schade aan derden vergoedt, niet de zelf geleden schade